Bach, bingo en pubquiz-vragen

Iedereen die meer dan één boek heeft gelezen van Haruki Murakami, weet er thema’s zijn die in veel van zijn romans terugkeren. Jazz is er een van (al ben ik die nog niet tegengekomen in zijn jongste: ‘De stad en zijn onvaste muren’). Katten, oorlelletjes, een jasje van visgraattweed, verdwijnende […]

(lees verder)

Jij / zij (en wat betekent dat voor mij?)

‘De stad is rondom omsloten door een hoge muur,’ zei jij opeens. We zijn op bladzijde 2 van Murakami’s jongste roman: De stad en zijn onvaste muren (voorlopige titel in vertaling). ‘De stad is niet zo groot. Maar ook weer niet zo klein dat je in een keer alles kunt […]

(lees verder)

De stad en zijn onvaste muren | The City and its Uncertain Walls | 街とその不確かな壁

Op 13 april kwam een nieuwe roman uit van Haruki Murakami. De eerste in zes jaar. Hij ligt inmiddels op mijn bureau, mijn woordenboeken ernaast. Mijn handen jeuken om te beginnen en de uitdagingen beginnen al bij de eerste zin: ‘Jij bent zestien, ik ben zeventien.’ Is voor de Nederlandse […]

(lees verder)

rijke dressing voor (in mijn geval) bij de boontjes

50 gram zuring 50 gram pistachenootjes 150 cc lekkere olijfolie 1 eidooier snufje zout Draai er in de blender of magimix een smeuïge saus van. Niet weerhoud je ervan om andere nootjes in te doen, of knoflook toe te voegen. Ik was vooral op zoek naar verdieping van het thema […]

(lees verder)

Cheesecake met rabarber en vlierbloesem

Soms liggen de ideeën voor het oprapen. Bijvoorbeeld als de vlier bloeit, en de rabarber overvloedige oogst geeft. Als er dan ook nog roomkaas in de koelkast ligt die dringend moet benut, wordt het een rabarber – vlioerbloesem-cheesecake. Bak een bodem van zandtaartdeeg met behulp van een blinde vulling bijna […]

(lees verder)

Panade van tuinboontoppen

Panade van tuinboontoppen 55 gram tuinboontoppen 25 gram blad / steel / knop / bloem van oost indische kers 50 gram broodkruim 50 gram boter 15 gram walnoten 20 gram citroensap Zout naar smaak Zet een steelpan op met 200 cc water. Was de tuinboontoppen en de oost indische kers. […]

(lees verder)

pesto van daslook en /of driekantig look

60 gram blad en stelen van daslook of driekantig look 35 gram walnoten 2 snufjes zout 100 gram lekkere olijfolie 2 blaadjes zuring (of 4, als ze klein zijn) *) 30 gram geraspte kaas (iets smakelijks als Remeker) Was het blad en de stelen van de daslook en/of het driekantig […]

(lees verder)

Moestuinieren voor trage starters

Op zaterdag 14 mei van 13.00 tot 14.30 uur geef ik op het Landje van De Boer in Overveen een workshop ‘Moestuinieren voor trage starters’: Geen nood als je nog niet uit de startblokken bent terwijl je je nog zo had voorgenomen dit jaar (weer) eens iets eetbaars te gaan […]

(lees verder)

Tuinkers in de sla

Ja, we kennen allemaal die matjes tuinkerskiemen die je over de sla kunt strooien. Maar bijna niemand weet wat er gebeurt als je tuinkers verder laat groeien dan het stadium van twee kleine kiemblaadjes. Dan worden het vrolijke, warrige plantjes die heel decoratief zijn, lekker pittig (het tenslotte tuinkers) en […]

(lees verder)

zuringsoep

500 gram zuring klont boter 1,5 dl room 1 kg aardappelen 1 ui 1 dunne prei evt: foelie zout nootmuskaat Was de zuring goed, verwijder slappe en verkleurde blaadjes. Kook de zuring een minuut of drie in  een beetje gezouten water. Laat hem goed uitlekken. (Je kunt het kooknat bewaren, […]

(lees verder)

‘humus’ met olifantenknoflook

1 blikje bianchi di spagna (dikke witte bonen) 1 ondermaatse olifantenknoflook 1 eetlepel tahin 1 eetlepel olijfolie 1 flinke kneep zout 2 takjes muntblaadjes, fijngesneden Laat de bonen uitlekken, bewaar het kooknat en en doe de bonen in de foodprocessor. Verwijder de worteltjes van de olifantenknoflook, snijd alles fijn behalve […]

(lees verder)

Nederlandsche Tuinkunst: October

Moestuin. De maand October is voor den Tuinier, Warmoezenier en Vruchtenteler een der drukste maanden van het jaar, voornamelijk tot de inzameling van wintergroenten en boomvruchten, en de werkzaamheden, om dezelve goed tegen den winter te beveiligen en goed te houden, ten einde, wanneer de buitenlucht niets oplevert, dat gebrek […]

(lees verder)

Nederlandsche Tuinkunst: September

Moestuin De Herfstmaand is een der belangrijke maanden van het geheele jaar, voor den hovenier en warmoezenier; want hoewel het met bemesten en omwerken der gronden niet voor in het volgende jaar begonnen wordt, moet men echter thans reeds alles voorbereiden, en in zijne gedachten de schikkingen maken, die bij […]

(lees verder)

Nederlandsche tuinkunst: Augustus

Moestuin Men gaat voort met het omwerken der akkers, waarvan de groenten zijn ingezameld; sommige derzelve hebben reeds eenen dubbele oogst geleverd, en doordoor zijn de bovenste gronden meerder of minder uitgeput, ook bij het inzamelen zijn de akkers vaster in elkander getrapt, daarom moeten zij ook dieper omgewerkt worden, […]

(lees verder)

Nederlandsche tuinkunst: Julij

Ga voort, om de akkers, die van groente ledig zijn, te bereiden, om op nieuw zaad en planten te ontvangen, op de wijze bij de vorige maand breedvoeriger opgegeven; op deze akkers kunnen thans gezaaid worden, Winterrapen, en Ramenassen voor wintergebruik. Men gaat voort met, om de veertien dagen , […]

(lees verder)

Nederlandsche Tuinkunst: JUNIJ

Moestuin De akkers, welke thans van onderscheiden vroeg aangekomen groenten zijn geledigd, worden opnieuw toebereid, om het zaad van andere moeskruiden te ontvangen, of met jonge plantjes te worden bezet; eene nieuwe omspitting dezer akkers in niet noodzakelijk doch eene luchtige omwerking der somtijds te vast getrapte gronden en waardoor […]

(lees verder)

Expeditie Poetry Japan

Op zondag 11 april trad ik op in Expeditie Poetry Japan, een programma van De Nieuwe Liefde, samen met Ivo Smits en Charlotte van Den Brouck.  De live stream is hier terug te kijken. [11-4-2021]

(lees verder)

Eerste persoon enkelvoud, de trailer

Met steun van het Nederlandse Letterenfonds heb ik een trailer kunnen maken over de vertaling van Eerste persoon enkelvoud van Haruki Murakami. Het is, voor zover ik kan nagaan, de eerste boektrailer over een vertaling. Hij is prachtig geworden en doet zowel recht aan het proces van vertalen als aan […]

(lees verder)

Eerste persoon enkelvoud van Haruki Murakami

Nu Eerste persoon enkelvoud in de winkel ligt, ben ik mooie bijdragen aan het schrijven voor mijn vertaal-blog. Over humor,  over panklare verhalen, en natuurlijk ook over de grote vertaalkwesties die nu actueel zijn door de heisa over de vertaling van het gedicht van Amanda Gorman.

(lees verder)

Bibliofiele schoonheden

In november 2020 verschenen twee bibliofiele uitgaves (door mij vertaald) van verhalen van Haruki Murakami: ‘Een kat achterlaten’ en ‘With the Beatles’.

(lees verder)

Het grote moestuinierboek

In maart 2020 verscheen Het Grote Moestuinierboek (Uitgeverij AtlasContact). Met tien goede redenen om te moestuinieren, 49 heerlijke eetbare gewassen plus een handige matrix om de planten te vinden die bij je passen. Nagekomen inzichten, experimenten en tips vind je op het blog Groei iets.

(lees verder)

De moord op Commendatore van Haruki Murakami

Samen met Luk van Haute vertaalde ik ‘De moord op Commendatore’ (騎士団長殺し), een kloeke vertelling in twee delen. Deel I van de Nederlandse vertaling, ‘Een Idea verschijnt’ kwam uit in december 2017. Deel II, Metaforen verschuiven, verscheen in januari 2018. Dat werd feestelijk gelanceerd tijdens het Murakami-festival op de SS […]

(lees verder)

Het Landje van De Boer

Het vertalen van romans uit het Japans wissel ik graag af met het aanzwengelen van projecten. Ooit betrof dat kleine gelegenheidsdingetjes: een zangmiddag, een proeverij. Het liep genadeloos uit de klauwen met het Landje van De Boer: een grond-tot-mond-project op een voormalige kwekerij in Overveen. Wat begon als ‘wat zou het leuk […]

(lees verder)

Gescheiden, wat nu?

Mijn kookboek ‘Gescheiden, wat nu? 80 recepten voor eiwitten en eidooiers’ (uitgeverij Fontaine, 2007) begon als een uit de hand gelopen woordspeling en eindigde als een gekoesterd boek onder culi-liefhebbers.

(lees verder)

Hoe Japan werkt

Na terugkeer in uit Japan schreef ik ‘Hoe Japan werkt’ (uitgeverij Atlas, 1996). Daarin introduceer ik de Japanse zakenroman: de achtergronden van dit genre, maar ook en wat we ervan kunnen leren over de Japanse maatschappij, de journalistiek, de politiek, en – uiteraard – de werkethiek.

(lees verder)

Tuin-rubrieken

Ik houd van koken, eten en tuinieren en dat werd een steeds urgenter onderwerp geworden om (ook) over te schrijven. Ik schreef onder andere een kookcolumn voor Ode / The Optimist, een tuinrubriek voor AD-magazine, een tuincolumn voor Home & Garden, artikelen voor Groei & Bloei en voor Onze Eigen […]

(lees verder)

‘Nederlandsche Tuinkunst’: Mei

In deze maand blijkt eerst regt de vlijt en de bekwaamheid van den ijverigen Tuinier en Warmoezenier, want nu mag geen plekje in den gehelen Moestuin ledig zijn, en zoo ras de vroege oogst van een rabat of akker is afgeloopen, wordt dezelve dadelijk wederom bezaait of beplant, na daartoe […]

(lees verder)

In Japan

Ik woonde van 1984 tot 1993 in Tokio. Ik was toen correspondent voor de radio (BRT, NCRV, NOS, TROS, VARA), voor NRC Handelsblad en de GDP. Ik publiceerde in Japanse media en was commentator bij Japanse tv-programma’s. Ik ben er bevallen van een zoon. Ik woonde met man en kind […]

(lees verder)

Hoe het begon

Ik studeerde Japans aan de Universiteit van Leiden. Mijn eerste journalistieke schreden zette ik bij de schoolkrant van het Stedelijk Gymnasium in Haarlem. Bij mijn vader op zijn moestuin at ik voor het eerst zelf geoogste aardbeien. Van mijn moeder heb ik een hardnekkig mantra meegekregen van ‘zelf maken’ en […]

(lees verder)

‘Nederlandsche Tuinkunst’: April

De Grasmaand geeft geene mindere bezigheden dan de afgeloopen Lentemaand, zoo wel voor den Warmoezenier en Hovenier, als Boom- en Bloemkweker; en het zijn in Maart en April, dat, als het ware, de eerste kiemen moeten gelegd worden voor den oogst van het geheele jaar. Moestuin. Zoodanige akkers, waarvan de […]

(lees verder)

‘Nederlandsche Tuinkunst’: Maart

De lentemaand, die voorloopster van het schoone saizoen, is eene der maanden, die aan de Boom- en Bloemkweeker, den Hovenier en Warmoesenier, de meeste werkzaamheden verschaffen; geen enkele dag mag verzuimd worden, en wanneer, op eenige zeer ongunstige dagen de wedergesteldheid zoodanig is dat zij alle werk, in de open […]

(lees verder)

toelichting bij ‘Nederlandsche Tuinkunst’

Het is best een sensatie om een bijna twee eeuwen oud tuinhandboek in mijn handen te mogen houden: ‘Nederlandsche Tuinkunst’, van een anonieme auteur, uit 1838. Van de voorgeschiedenis weet ik niet veel. De laatste eigenaar van het boekje is Nel Punt, en zij heeft het mij gegeven. Zelf heeft […]

(lees verder)

Wie heeft er nu gevoel voor humor?

Een compliment aan het adres van de vertaler is verrukkelijk. Dus hoe fijn om het volgende te lezen in de recensie van Aaf Brandt Cortius in de Volkskrant op 13 maart: ‘de verhalen zijn met veel humor, vaart en in een consistente stijl vertaald door Elbrich Fennema’. Alleen: het is […]

(lees verder)

Haruki Murakami slaat aan het dichten in ‘Eerste persoon enkelvoud’

‘Haruki Murakami: zijn naam is op zichzelf al een gedichtje’, vindt Susan Beyer. Zij is de vormgever van de nieuwe omslagen (en binnenkanten) van de boeken van deze Japanse auteur. Om te beginnen zijn nieuwste bundel Eerste persoon enkelvoud. Inderdaad rijmt Haruki op Murakami. Maar totdat Susan het zo omschreef, […]

(lees verder)

Vertalers zijn net mensen. En teksten ook.

‘Vertalen heeft mij het inzicht gebracht dat er (bijna) niets is wat een ander mens niet kan begrijpen wat de ene mens met taal uitdrukt.’ Dit antwoordde Haruki Murakami op de vraag of vertalen zijn schrijven heeft beïnvloed, voor het interview in Vol van Boeken dat 100% gewijd is aan […]

(lees verder)

Geen panklare verhalen

De recensent van Humo had het er maar moeilijk mee: ‘Ik heb geen vriendin, maar moest toch aan haar denken tijdens het lezen van “Eerste persoon enkelvoud”. Ik had haar nodig voor een dagdroom waarin ik haar beloofde om ravioli met spek en buffelmozzarella te bereiden, het gerecht waar ze […]

(lees verder)

De kunst van het tuinieren

Ik lees momenteel een Frans boek over moestuinieren: Vivre avec la terre van Perrine en Charles Hervé-Gruyer. Je zou denken: groenten telen is een oer-oude bezigheid; daar is alles al wel zo’n beetje over gezegd en geschreven. Maar dat is niet waar. Dat weet ik uit ervaring, want ik heb […]

(lees verder)

Het zaadje dat Enzo Mari bij mij plantte

Ik had nog nooit van Enzo Mari gehoord, tot hij was overleden, op 19 oktober 2020. Als eerbetoon organiseerde Mediamatic een ‘Enzo Mari-atelier’, waar we een van zijn ‘zelf-ontwerpen’ mochten timmeren. Of we zelf een hamer en zaag mee wilden brengen.Ik verwachtte enigszins bij de hand te worden gepakt, maar […]

(lees verder)

Schuifelende planten

Het ligt voor de hand om te denken dat planten niet kunnen bewegen. Ze zijn nogal stationair, zeker vanuit het perspectief van een mens die zich, dank zijn zijn benen, heel makkelijk kan verplaatsen. Toch bewegen planten wel degelijk, alleen zo langzaam dat je het heel snel over het hoofd […]

(lees verder)

Taoistisch tuinieren, en hoe bevrijdend dat is.

Ik denk dat veel (moes)tuiniers dit beeld wel herkennen: in het voorjaar neem je je vast voor om je tuin systematisch bij te houden en nu eens een keer niet binnen de kortste keren achter de feiten aan te hollen.Vaak heb ik – meestal ergens in de loop van de […]

(lees verder)

De prepper

Er ontbreekt, behalve De Gezonde Tuinier, nog een typologie in Het Grote Moestuinierboek: de Prepper. Toen ik het boek aan het schrijven was, vertoefden we nog in zalige, onschuldige precorona-tijden. Maar Het Grote Moestuinierboek kwam uit op 21 maart, oftewel week 1 van het Corona-tijdperk. Het werd op dat moment door […]

(lees verder)

De gezonde tuinier

Bij de typologieën in Het Grote Moestuinierboek ontbreekt de gezonde tuinier. Niet dat tuinieren niet gezond is. Of dat gezondheid geen goede reden is om aan een moestuin te beginnen. Integendeel! Elke stap die je buiten de deur zet, is er een in de plus voor je gezondheid en je welbevinden. […]

(lees verder)

Verliefdheid en tuinkers

Ik zou het in elke bast willen kerven,Ik zou het in elk kiezelsteentje willen krassen,Ik zou het in elk vers tuinbed willen zaaienmet tuinkers, dat het snel zal verraden, Op elke witte snipper zou ik willen schrijven: Mijn hart behoort jou toe, voor altijd. Of in het Duitse origineel:Ich schnitt […]

(lees verder)

Mais telen, en wel hierom.

Door de crisis ga je je opeens andere vragen stellen dan gewoonlijk. Zoals: wat is nu echt belangrijk?Als moestuinier kwam dat antwoord bij mij vrij snel: zaad. Als ik iets zou willen hamsteren, dan zou het zaad zijn. Maar het mooie van zaad is: dat hoef je helemaal niet te […]

(lees verder)

Tekenen in de tuin

‘I like to watch’, zei Chauncey Gardiner graag, de onverstoorbare tuinman uit ‘Being There’. Jerzy Kosinski, de auteur van dit meesterlijke boek (verfilmd met een meesterlijke hoofdrol voor Peter Sellers) laat geweldig in het midden of deze tuinman nu compleet wereldvreemd is, of juist over hogere wijsheid beschikt. Ik begrijp […]

(lees verder)

Een moestuin die langer dan één seizoen meegaat

Misschien denk je dezer dagen: ‘Ja, ik heb nu wel wat meer tijd voor mijn tuin, maar dat is straks weer voorbij.’ Dus je ziet voor je geestesoog je moestuin (met overwoekerde sla en doorgeschoten andijvie) alweer wegkwijnen. Nee! Dit is een buitenkans om wat ingrepen in je achtertuin te […]

(lees verder)

Snelle projecten met kinderen II

Iets telen met kinderen is leuk en leerzaam. Het lastige is dat het soms wel wat veel van het geduld vergt. Kinderen willen graag iets doen, en niet alleen maar kijken en wachten…. Dan is het telen van spruitgroenten misschien het perfecte project voor beginnende thuistelers.Het bekendste voorbeeld van een […]

(lees verder)

Snelle projecten met kinderen (I)

Het is fantastisch om met je kinderen te moestuinieren, omdat ze er zo ontzettend veel van leren (zonder dat ze het in de gaten hebben). Iets telen vereist echter wel geduld, en dat is een les die voor kinderen soms best lastig is. Gelukkig zijn er ook snelle projecten, die […]

(lees verder)

Langer lol van een potje basilicum van de winkel

Verse kruiden staan vermoedelijk bij velen boven aan de lijst van moestuinverlangens. We kopen daarom allemaal regelmatig een potje met verse basilicum, knippen dat leeg, zetten het terug in de vensterbank  en hopen dan er weer nieuwe blaadjes aan zullen groeien. Dat gebeurt nooit, en dat komt niet omdat je […]

(lees verder)

groei iets: vaste kruiden

In het gewone taalgebruik is ‘los’ het tegenovergestelde van ‘vast’. Misschien geldt dat ook nog voor ‘onvast’ Maar het tegenovergestelde van een ‘vaste plant’ is niet een ‘losse plant’,  of een ‘onvaste plant’. In tuinjargon maak je onderscheid tussen ‘vaste planten’ en ‘eenjarige’. Een eenjarige is een plant die binnen […]

(lees verder)

groei iets: rozemarijn

Als je toch bij het tuincentrum staat, let dan ook eens op andere zaken dan kleur. Bijvoorbeeld geur. Of eetbaarheid. Er zijn gelukkig een heleboel planten die zowel mooi als lekker zijn. Een de aanvoerders van dit rijtje is rozemarijn. Het is een plant met niets dan deugden: ze blijft […]

(lees verder)

Waar zijn we zonder zaad?

We verkeren in de luxueuze positie dat we (nog altijd) zaad van allerlei  groenten en kruiden kunnen kopen bij tuincentra en zaadhandels, of bestellen via internet. Dat is fantastisch, want zonder zaad geen moestuin. Of een heel beperkt moestuintje… Het is moeilijk voor te stellen hoe cruciaal zaad is, maar […]

(lees verder)

Preikontjes – aka spelen met je eten

      Terwijl je nog wacht tot je zaadbestelling arriveert in de post, kun je al eens een verlekkerde blik werpen op je GFT-afval voor moesmateriaal. Vermoedelijk ben je deze dagen zelf aan het koken geslagen (restaurants zijn dicht en je hebt opeens tijd), dus gerede kans dat je […]

(lees verder)

Begin met plugplantjes van sla en rucola

Met een beetje geluk is je tuincentrum vandaag open, en met nog een beetje meer geluk heeft je tuincentrum ook zogeheten ‘plugplantjes’ staan. Dat zijn prille groentenplantjes die geteeld zijn in een zogeheten plugje: een samengeperst blokje potgrond van een paar kubieke centimeter. De meest courante soorten zijn sla, andijvie, boerenkool, […]

(lees verder)

Sjalotten en knoflook

        ‘We gaan niet hamsteren, we gaan Het grote moestuinierboek lezen!’ Aldus Dolf Jansen in Spijkers met koppen op zaterdag 14 maart. Alleen: het boek komt pas dinsdag uit. Dus hier vast de eerste tips voor wie meteen uit de startblokken wil: Toen ik Het grote moestuinierboek […]

(lees verder)

gecontroleerde aardappelteelt

Aardappels telen, gewoon een paar stuks in je eigen achtertuin, is geweldig bevredigend. Voor de lol van de wonderbaarlijke vermenigvuldiging, het onbeschrijflijke genoegen van die smakelijke schat in een flinterdunne vliesje. Niet schillen natuurlijk! Schoonspoelen, koken, klontje boter erbij, paar ringetjes bieslook. Ah! Maar zover is het nog niet. Deze […]

(lees verder)

palmkool

De laatste palmkool / de eerste ‘broccoli’

(lees verder)

rucolakers

Tuinkers, maar dan rucola:

(lees verder)

selderijstompje

Doorstart voor een stompje selderij?

(lees verder)

mizuna

Mizuna, het dramatische nichtje van andijvie. Geoogst uit de traagwaterbaan.

(lees verder)

preikontje

Nieuw leven voor een restje prei?

(lees verder)

het water-doseer-systeem in werking

IMG_4940    

(lees verder)

traag-water-baan 1.0

Het idee begon bij Steven, van het mierennest in Meldert. Waarom zou je water regenwater van je dak regelrecht het riool in leiden, als je er ook nog onderweg allerlei leuke dingen mee kunt doen? Dus ik begon met het maken van een aftakking van de regenpijp.Deze regenton-vulautomaat is bedoeld om […]

(lees verder)

De ideale tuin: wieden is oogsten

Ik heb een vrij hoge tolerantie voor onkruid. Maar er zijn grenzen. Eén zo’n grens is brandnetel. Eigenlijk kan ik die ook nog wel goed hebben, want hij heeft zo zijn kwaliteiten. Als waardplant bijvoorbeeld. En hij houdt de bodem bij elkaar. Maar als hij helemaal vooraan in de tuin, […]

(lees verder)

de verbeeldingskracht aan het werk

Het is me al van verschillende kanten gevraagd: of ik weet of Murakami zelf ook schildert. De aanleiding voor de vraag is dat zijn beschrijving van het schilderproces zo overtuigend en accuraat is. Die vraag nam ik mee toen ik Haruki Murakami bezocht in Tokio. Nee, hij schildert niet zelf, […]

(lees verder)

Een taal leren die vaak hetzelfde klinkt

Het is vijfentwintig jaar geleden dat Tjalling – toen twee jaar oud – van Japan naar Nederland terug verhuisde.Tot dat moment groeide hij perfect tweetalig op: Nederlands thuis met papa en mama, Japans op de creche met zijn drie juffen en alle klasgenootjes. Zijn Japans stokte uiteraard onmiddellijk bij terugkeer. […]

(lees verder)

Vertalersgelukje: (of ‘gewonnen in vertaling’)

Als vertaler kun je nooit recht doen aan alles connotaties/associaties/suggesties die in het origineel zitten. De uitdaging is om een zo hoog mogelijk percentage te scoren in het uitdrukken van wat de schrijver bedoelt. Dus over het algemeen opereer je bijna altijd in de min. Het is al mooi als […]

(lees verder)

In sake-droesem ingelegde geelvinmakreel

  Met de ‘buri’ (Seriola quinqueradiata oftewel de goudvinmakreel) liep het juist weer heel anders af dan met de Japanse brilvogel. De hoofdpersoon zit in sakedroesem ingelegde geelvinmakreel te eten als Marie hem onverwacht komt opzoeken. Is het nu de taak van de vertaler om met een gerecht op de […]

(lees verder)

Kill your darlings: het gesneuvelde roodborstje…

Letterlijk vertaald betekent ‘mejiro’ iets als ‘witoogje’. Het is de naam voor een vogeltje met een wit randje om de ogen. Hij heeft iets heel vertederends, niet in de laatste plaats doordat hij graag in bloeiende kersenbomen vertoeft. De officiële Nederlandse naam is: Japanse brilvogel. Maar wat te doen als […]

(lees verder)

Jazz; of het ritme van taal in een vertaling

  Ja, het was een heel leuk idee van Matthijs van Nieuwkerk en Wilfried de Jong om een Japanner een stukje voor te laten lezen tijdens hun blokje ‘Murakami en jazz’ op het Murakami-weekend, dat afgelopen zaterdag en zondag op de SS Rotterdam werd gehouden om te vieren dat deel II […]

(lees verder)

Dante, Knausgard en de verraderlijkheid van taal

Zoals dat gaat: opeens struikel ik over talloze mooie observaties over taal. Vandaag Dante, geciteerd door Knausgård in zijn boek ‘Winter’, in het hoofdstukje over ‘Gewoontes’. [Dit citaat  is ongetwijfeld oorspronkelijk door Dante in het Italiaans opgeschreven, vermoedelijk door Knausgård in het Noors vertaald, en door de vertaler Marin Mars weer […]

(lees verder)

Taal en tolerantie, of: hoe verruim ik mijn geest?

In mijn agenda zit al een tijdje een artikel uit De Groene Amsterdammer dat ‘Meertaligheid is tolerantie’ heet. Daarin wijst  Mathieu Segers op een essay van John Le Carré  voor The Guardian. Daarin noemt Le Carré de beslissing om een buitenlandse taal te leren (Carré leerde Duits) ‘an act of friendship’. Volgens […]

(lees verder)

Bijvangst: Moby Dick (met onbegrepen taal en tekens)

Een van de verrukkelijkste zijpaden waar ‘De Moord op Commendatore’ me heen heeft geleid, is Moby Dick van Herman Melville. Natuurlijk kende ik  de beroemde openingszin (‘Call me Ismael’) en wist ik dat het niet goed afliep. Maar het gaat natuurlijk om de zeshonderd pagina’s ertussen. Wat een prachtig boek! Zo […]

(lees verder)

tekeningen, tekens, beelden en karakters

Je zou misschien denken dat een pijltje wel zo’n beetje een universeel symbool is. Maar als je kijkt naar de karakters hiernaast voor boven/omhoog/instappen en voor onder/omlaag/uitstappen, dan zie je toch een andere logica aan het werk: er is een basis – de horizontale streep – en iets wat zich daarboven of daaronder bevindt. […]

(lees verder)

De proloog: ‘Doe het voor mij’

Het Japans heeft niet alleen geen lidwoorden , het doet ook niet aan enkelvoud en meervoud. Persoonsvormen bij werkwoorden: ook niet. Toch is het Japans (natuurlijk) niet een soort Klukkluk-taal. Het Japans heeft zijn eigen strategieën om te specificeren. Bijvoorbeeld door het aangeven van richting. Als je in conversatie aan […]

(lees verder)

De sound-track van ‘De moord op Commendatore’

Muziek speelt altijd een belangrijke rol in de romans van Haruki Murakami. Het is fantastisch, met Spotify en Youtube, dat ik in de meeste gevallen binnen drie a vier keer klikken weet hoe dat dan klinkt. Hoe leuk zo het zijn, denk ik op zo’n moment, als in romans hyperkinkjes zaten, zodat […]

(lees verder)

Zo ziet de laatste stap eruit

Nog een laatste keer door de zetproef. Bij elke correctie die goed is overgenomen kunnen de plakkertjes eruit en wat een verrukkelijke aanblik is dat! De plakkertjes zijn uit de tekst, maar er zijn nog genoeg raadsels over. Metaforen verschuiven in deel II, en voor wie er gevoelig voor is, […]

(lees verder)

Metàfore: de kunst van de directe omweg

Deel II van De moord op Commendatore heeft ‘Metaforen verschuiven’ als ondertitel. Nu is Murakami vrij goed met metaforen (van afgelebberd cliché tot beeldspraken als een cryptogram) maar hier betreedt hij weer nieuw terrein. Bij Metaforen denk ik onvermijdelijk aan de film Il Postino, waarin Pablo Neruda op een Italiaans eilandje […]

(lees verder)

verregaande ridderlijkheid (of: vertalerswaanzin II)

Het viel me pas op toen ik het in het Japans zag: Il commendatore is een ridder (騎士団長), en Der Rosenkavalier is ook een ridder: 薔薇 の騎士. (Voor ogen die niet getraind zijn in het lezen van kanji/karakters: de eerste twee karakters van Commendatore zijn dezelfde als de laatste twee karakters […]

(lees verder)

koffiefilters en de doe-het-zelf-beeldspraak van Murakami

https://soundcloud.com/volkskrantgeluidcultuur/4-a Leuk, die nieuwe media! De Volkskrant is zo crossover dat ie tegenwoordig ook radio doet, alleen heet dat dan podcast. Gisteren kwam Gijs Groenteman langs voor de Podcast Cultuur om in te zoomen op hoe het is, dat vertalen van Murakami. Aanleiding: de recensie van Arjan Peters en de […]

(lees verder)

Gevorderde vertalerswaanzin: het halflege glas

Behalve een pleonasme-antenne staat er tijdens het vertalen ook een radar aan om onbedoelde (bij)betekenissen te detecteren. Oftewel: is de tekst misverstand-proof? Een voorbeeld: ‘Ik maakte alleen een ontbijt klaar.’  ‘Alleen’ staat hier dubbelzinnig te wezen, terwijl het in de brontekst zonneklaar is wat er bedoeld wordt. Dus ‘alleen’ wordt ‘in mijn eentje’. […]

(lees verder)

de pleonasme-detector in de keuken

‘Ik ging naar de keuken, maakte in mijn eentje iets eenvoudigs klaar en at dat op.’ Het is een zinnetje uit De moord op Commendatore van Haruki Murakami, deel I, dat Arjan Peters in zijn recensie van afgelopen zaterdag citeerde. Als voorbeeld van opperste normaalheid. Simpele dingen simpel verwoorden; als […]

(lees verder)

Nieuw in het Nederlands: de boku-roman.

Voor vertalers is het fijn dat de wereld steeds kleiner wordt. Moest je ooit woorden als sake of sashimi van een voetnoot voorzien, inmiddels is dat allemaal even ingeburgerd als kimono, zen en manga. Natuurlijk blijven er nog genoeg dilemma’s over om op te lossen. Zoals bijvoorbeeld het verschijnsel dat […]

(lees verder)

‘Een Idea verschijnt’, of: de dilemma’s van wel/geen lidwoord

(Een) Idea verschijnt De Japanse taal kent geen lidwoorden. En ook geen onderscheid tussen enkelvoud en meervoud. Dat betekent voor een vertaler dat er doorlopend gekozen moet worden. Soms is er geen misverstand mogelijk: de schilder, het meisje, de honkbalknuppel. Vaak kun je alle kanten op: heeft het atelier ramen of een […]

(lees verder)