We verkeren in de luxueuze positie dat we (nog altijd) zaad van allerlei  groenten en kruiden kunnen kopen bij tuincentra en zaadhandels, of bestellen via internet. Dat is fantastisch, want zonder zaad geen moestuin. Of een heel beperkt moestuintje…
Het is moeilijk voor te stellen hoe cruciaal zaad is, maar de film ‘The Martian’ maakt het wel vrij indringend duidelijk. In deze film crash Matt Damon op Mars en moet daar vier jaar zien te overleven. Zolang duurt het namelijk voor een volgende ruimtemissie hem op kan halen. Lukt het Matt om zijn aardappelen en boontjes tot ontkiemen te krijgen? Het is in één klap duidelijk dat we nergens zijn zonder zaad, en zonder kennis van het telen van planten.
Oudere tuinboeken besteden veel aandacht aan hoe je je eigen zaad weer kunt winnen aan het eind van de groeicyclus. Als je dat niet lukte, had je simpelweg geen zaad voor een volgend seizoen. Het was (dus) ook een kunst die de meeste tuiniers beheersten.
In huidige tuinboeken lees je daar heel weinig over. In mijn eigen boek ook niet trouwens, en dat hiaat wil ik te zijner tijd graag opvullen. Ik heb er echter zelf ook nauwelijks ervaring mee. Het lukt (bijna) vanzelf met bonen, koriander en oost Indische kers, maar daar houd mijn kennis ongeveer op. Daar wil ik me dringend in gaan verdiepen.
Eén gedacht wil ik je wel vast meegeven bij de soorten zaad die je gaat kiezen is om als het ook maar enigszins kan te kiezen voor planten die te zijner tijd zelf zaad voortbrengen. Dat klinkt logischer dan het is, maar komkommers hebben tegenwoordig vaak geen zaadlijsten. Dan hebben ze namelijk lekker veel vruchtvlees. Of wat dacht je van pitloze druiven? Fijn om die pitjes niet tussen je tanden uit te hoeven peuteren.  Maar ik vind dat het indruist tegen de kringloop van de zich vernieuwende natuur. Gelukkig zijn er nog altijd druiven met pit en zaadvormende komkommers.
Matt Damon zou op Mars ook behoorlijk in de puree zijn gekomen als hij hybride zaadjes bij zich had gehad, of zaad van Monsanto. Hybride zaad (te herkennen aan de toevoeging F1 op het zaadzakje) produceert onvoorspelbaar nageslacht, dat volstrekt andere eigenschappen kan hebben dan de ouders. Monsanto-zaad is in de meeste gevallen zo gemanipuleerd dat het geen nageslacht vormt. Voor de eenvoudige reden dat boeren dan elk jaar weer opnieuw op Monsanto zijn aangewezen voor hun zaad.
Dus ga snel op zoek naar goede zaden van de groente en kruiden en vruchten waar je van houdt. Ik ben fan van De Bolster en van Vreeken’s zaden. Misschien lukt het je je eigen zaden te winnen aan het eind van het seizoen. Niet zozeer om goed voorbereid te zijn voor het geval dat je strandt op Mars, maar omdat je die zaden bijvoorbeeld kunt uitdelen. Zo maak je deel uit van de cyclus van overvloed van de natuur.

[Meer info over zaad en zaaien vind je in Het grote moestuinierboek op p. 142.]