Iedereen die meer dan één boek heeft gelezen van Haruki Murakami, weet er thema’s zijn die in veel van zijn romans terugkeren. Jazz is er een van (al ben ik die nog niet tegengekomen in zijn jongste: ‘De stad en zijn onvaste muren’). Katten, oorlelletjes, een jasje van visgraattweed, verdwijnende meisjes.
Ik ben pas een klein stukje op weg in ‘De stad en zijn onvaste muren’, maar het voelt alsof hij een rondje maakt langs de dierbare lievelingen in zijn eigen oeuvre.
Daarbij komen er bij mij allerlei associaties op. De eerste is: hoe oorspronkelijk moet een schrijver zijn? Vergeven we het hem als jij zich zelf citeert? Ik denk ogenblikkelijk aan Bach. Die recycleerde ook wel eens een maat of wat, en soms hele balken, of hele koralen. Alleen al in de Mattheus Passie komt de hoofdmelodie van Haupt vol Blut und Wunden al vijf keer terug.
Ik heb Murakami al eerder vergeleken met Bach (J.S.). Dat is omdat hun beider werk zo sterk is dat het ook in mindere interpretaties en vertolkingen overeind blijft. Ze hebben dus ook met elkaar gemeen dat ze thema’s, en uitwerkingen van thema’s, herhalen. Als het zulke goeie thema’s zijn, in zulke goede uitwerkingen, dan kun je eigenlijk alleen maar dankbaar zijn dat ze nog een keer langs komen (al weten we natuurlijk niet wat ons wordt onthouden doordat ze iets hebben gerecycled in plaats van iets nieuws te bedenken…).
De volgende associatie is bingo. Je zou bingokaarten kunnen maken met vaste Murakami-elementen (whiskey, geestverschijningen, eenvoudige, smaakvolle jurkjes, een put, spaghetti, een onderaardse gang). Vervolgens ga je ‘De stad en zijn onvaste muren’ voorlezen, en wie als eerste zijn bingokaart vol heeft, die wint.
Verder voel ik me bij het lezen van ‘De stad en zijn onvaste muren’ doorlopend uitgedaagd. In welk boek kwam een bibliothecaris voor, waar waren nog meer naamloze vrouwen, een andere seksueel geladen droom, een klokkentoren zonder wijzers? Je hebt het materiaal voor de Murakami-pubquiz al bij elkaar: de citaten buitelen over elkaar in ‘De stad en zijn onvaste muren’.