Letterlijk vertaald betekent ‘mejiro’ iets als ‘witoogje’. Het is de naam voor een vogeltje met een wit randje om de ogen. Hij heeft iets heel vertederends, niet in de laatste plaats doordat hij graag in bloeiende kersenbomen vertoeft. De officiële Nederlandse naam is: Japanse brilvogel.
Maar wat te doen als de hoofdpersoon in een Japanse roman door het bos wandelt en een ‘mejiro’-achtig vogeltje ziet vliegen? Een ding staat vast: de vertaling wordt niet ‘een Japanse brilvogel-achtig vogeltje’. Het doel is immers niet om recht te doen aan de wetenschappelijk correcte aanduiding. We moeten op zoek naar een vogeltje dat net zo huis-tuin-keuken-achtig is als een mejiro voor Japanners, en die er bij voorkeur ook op lijkt.
Ik was heel erg in mijn nopjes toen ik op het roodborstje uitkwam. Want ook dit vogeltje dankt zijn naam aan een combinatie van kleur en lichaamsdeel, en op de koop toe klopt het formaat ongeveer. Maar ik was vooral ingenomen met het roodborstje omdat die een gelijksoortige vertedering opwekt als de mejiro. En iedereen kent hem. Even checken: ja hoor, er zijn roodborstjes in Japan!
Maar de volgende hobbel diende zich aan: in de vertaling werd dat dus: ‘een roodborstje-achtig vogeltje’. Dat ‘je’ van het verkleinwoord voegde niet lekker met ‘-achtig’. ‘Roodborst-achtig’ dan? Nu was het vertederende goeddeels verdwenen…
En dan komt er een moment dat je je als vertaler realiseert dat als je te veel moet duwen om het goed te krijgen, je misschien moet stoppen met duwen en beter een heel andere pad kunt inslaan. Dus gezocht in de Japanse brilvogel-familie op zoek naar nieuwe kanshebbers. Het is uiteindelijk ‘een mus-achtig vogeltje’ geworden. Hij voldoet aan de basis-vereisten: goede maat, courant, algemeen bekend, het is een soort vogel waarnaar je verwijst om aan te geven wat voor soort vogel je bedoelt waarvan je de naam niet weet. Dus de Nederlandse lezer krijgt vergelijkbare info met de Japanse. Case closed, zou je zeggen. Maar het gaat me toch een beetje aan het hart dat het roodborstje is gesneuveld…